Νάνα Σαχίνη

Αγαπημένη μου,

η ώρα είναι 5 τα ξημερώματα, Αθήνα, εν μέσω καραντίνας.

Τυπικά -αστρονομικά- αρχίζει σε λίγο η άνοιξη του 2020 (5.50πμ ώρα Ελλάδος).

Εαρινή ισημερία.

Δεν συνηθίζω να ξυπνάω τόσο νωρίς, αλλά κάποιες μέρες έχω μια ανησυχία.

Τον τελευταίο καιρό με τη καραντίνα, αυτό γίνεται συχνά. Γίνεται και όταν είμαι στη μέση

ετοιμασίας μιας έκθεσης, όπου οι σκέψεις γύρω από τα έργα με ξυπνάνε από τα αξημέρωτα.

Οπότε ίσως ο εγκέφαλός μου είναι στην ίδια κατάσταση alert. Κοινώς, αντιμετωπίζει τη

καραντίνα ως ένα έργο – project που πρέπει να υλοποιήσει, να ολοκληρώσει.

Άραγε θα το ολοκληρώσει;

Ξύπνησα, πρέπει να πω, και γιατί μπορώ ανά πάσα στιγμή μέσα στη μέρα να ξανακοιμηθώ!

Απελευθερωτικό άραγε; Δεν υπάρχει τίποτα που να με σταματήσει, εκτός από την κόρη μου.

Ούτε δουλειά, ούτε υποχρεώσεις, ούτε ραντεβού. Για να δούμε…

Οι αριθμοί σήμερα. Τόσοι ασθενείς, τόσοι διασωληνωμένοι, τόσοι νεκροί. Αλλά λένε οι αριθμοί

την αλήθεια; Και ποια αλήθεια; Απέναντί μου ένας παγκόσμιος χάρτης. Τον διατρέχω με το

βλέμμα. Πόλεμοι, πρόσφυγες, μετανάστες, παιδιά που υποσιτίζονται, παιδική εργασία, κέντρα

συγκέντρωσης προσφύγων, γυναίκες σε ομηρία (των αντρών τους, νταβατζήδων) και πάει

λέγοντας. Ξανασκέφτομαι τους αριθμούς… Δεν ήμουν ποτέ καλή στα μαθηματικά. Μου έλειπε

η υγρασία που προκύπτει απ’ την αφή των πραγμάτων. Οι αριθμοί ήταν πάντα στεγνοί, ίσως για

αυτό ακατανόητοι. Άσε που δεν μπορούσα καν να τους αγγίξω. Ένα λουλούδι, δύο, τρία - πάντα

τα λουλούδια ήταν που έπιανα και ποτέ το «ένα» και το «δύο» κτλ.

Δεν ξέρω επίσης γιατί γράφω αυτό το γράμμα. Ίσως επειδή μου ζητήθηκε. Κάνω πολλά

πράγματα επειδή μου «ζητήθηκαν». Πλένω, μαγειρεύω, κάνω έργα, μιλάω με ανθρώπους,

κάνω δίαιτα, καμιά φορά κάνω και έρωτα, στις πολύ μαύρες μου ακόμα και ζω και κινούμαι

επειδή μου ζητήθηκε. Ποιος μου το ζήτησε; Δεν είναι πάντα ένας ή κάποιος. Είναι φωνές χωρίς

συγκεκριμένο ηχόχρωμα που έρχονται από κάπου αόριστα. Με εννοείς;

Δίπλα- τυχαία, αλλά και όχι- βρίσκονται τα βιβλία: Stigmata/Cixous, Μάγισσες, Μαίες,

Νοσοκόμες/Ehrenreich, English, Globes/Sloterdijk, When the Sick rule the world/Bellamie και

Louise Bourgeois. Μη νομίζεις ότι όλα αυτά τα διαβάζω ταυτόχρονα. Πού χρόνος; Κάποια όπως

της Bourgeois τα έχω ξεκοκαλίσει- σκέψεις της, κείμενά της και έργα από μια μεγάλη

αναδρομική που είχα δει όσο σπούδαζα Λονδίνο. Μου δίνει κουράγιο και έμπνευση και τροφή

για σκέψη μετά από τόσα χρόνια. Ίσως αυτό κάνει η μεγάλη (για μένα πάντα) τέχνη. Άσε που

πάντα τη θαύμαζα για το ότι ήταν καλλιτέχνιδα και μητέρα 3 παιδιών! Εγώ με μία κόρη και

παλεύω όλη μέρα να τα καταφέρω. Α, ναι, δεν σου είπα. Ο πραγματικός λόγος που ξύπνησα

σήμερα ήταν ότι άρχισα να σκέφτομαι στο κρεβάτι ανήσυχα πράγματα για τη μικρή. Ενοχές, τις

ξέρεις σίγουρα. Ενοχές γιατί δεν έπαιξα πολύ χθες, γιατί κάνει αυτό ή εκείνο και το χρεώνω στη

συμπεριφορά μου και στο χρόνο μαζί της. Εσύ τις νιώθεις;

Αλλά ας ξαναγυρίσω στα βιβλία. Γενικά, φλυαρώ τελευταία. Ίσως επειδή δεν βρίσκομαι με πολύ

κόσμο τελευταία και ο σύντροφός μου δεν πολυμιλάει. Εσένα;

Λίγες μέρες μετά…

Α, ναι! Όλα αυτά τα βιβλία μιλάνε για το σώμα. Ποικιλοτρόπως. Το πρωί μου έστειλαν στο mail

και διάβασα ένα δοκίμιο της Claire Jarvis- Object Relations. Η αγωνία που έζησε στην

εγκυμοσύνη και στη γέννα του γιου της - μετρώντας αρκετές αποβολές πριν - η έννοια της

«αρκετά καλής μητέρας του Winnicott» και η φράση «fight or flight» διατρέχουν το κείμενο.

Θυμάμαι τα δικά μου. Ήταν εύκολα όλα, ήρθε αβίαστα, αναπάντεχα, είχα καλή εγκυμοσύνη και

γέννα. Ο φόβος και η αγωνία ήταν σχεδόν άφαντα. Θυμάμαι όμως -αν και λένε ότι το σώμα

ξεχνάει και ίσως σημαντικό μέρος να ξεχάστηκε- ότι άρχισα να πονάω πολύ, μέρες πριν

γεννήσω. Και συνειδητοποίησα μόλις (5 χρόνια μετά) ότι αυτός ο πόνος ήταν για μένα, ευλογία.

Ο πόνος της γέννας (μου) επικάλυψε ή αφαίρεσε τον όποιο φόβο ή αγωνία εκείνων των ημερών

και των ωρών. Το σώμα βρήκε τρόπο να υπερισχύσει- και ίσως να βοηθήσει έτσι το ίδιο το

σώμα να ανταπεξέλθει. Αν όντως οι ορμόνες που εκκρίνονται με το φόβο και το άγχος σφίγγουν

το σώμα, τους μυς, σε εμένα ο πόνος έκανε το σώμα να αφεθεί και να τον ακολουθήσει.

Θυμάμαι την μαία να μου λέει μαζί με τον –τολμώ να πω φεμινιστή- γιατρό μου ότι πρέπει να

αφεθώ στα κύματα του πόνου και να μην του αντισταθώ!

Έτσι και σήμερα που αδιαθέτησα- δυσμηνόρροια βαριά εν μέσω καραντίνας - ο πόνος είναι σα

ναρκωτικό. Με απορροφά, με αποσυντονίζει και η ανησυχία για αυτό που ζούμε μαλακώνει.

Και σκέφτομαι μήπως η περίοδός μας- ναι, αυτή για την οποία κάθε μήνα μου γκρινιάζεις και

σου γκρινιάζω- μήπως τελικά είναι ένα διάλειμμα από την αγωνία και την ανησυχία. Αίμα

φεύγει και μαζί σκέψεις, συναισθήματα και κάνουν χώρο για νέα! Μήπως μας ανανεώνει μια

φορά το μήνα, μας απαλλάσσει ο πόνος της για λίγο από τη ροή σκέψεων, συναισθημάτων και

μας δίνει ένα περιθώριο παύσης- όπως αυτός ο εγκλεισμός που ζούμε αυτή την περίοδο;

Βδομάδες μετά…

Καραντίνα, ο χρόνος κυλάει περίεργα- ούτε γρήγορα, ούτε αργά. Έχουμε μπει σε κάποια άλλη

διάσταση.

Ο σύντροφός μου βγήκε βόλτα με τη κόρη μας. Ησυχία για να δουλέψω. Λίγο στο μπαλκόνι να

λιαστώ (φωνή Νο1954 περί υγείας «Λιάσου! Σοβαρή έλλειψη βιταμίνης D – όπως έδειξε η

εξέταση αίματος»). Ο ήλιος πάνω μου ήταν τόσο δελεαστικός σε συνδυασμό με την ησυχία του

σπιτιού και των δρόμων, που αφέθηκα και η ώρα άρχισε να περνάει. Και ενώ το σώμα

παραμιλούσε «Κάτσε εδώ, απόλαυσε», η φωνή Νο323 περί καθήκοντος διέταζε «Έχεις

προθεσμία!». Πριν λίγο είχα ενημερωθεί για το θάνατο του Μανώλη Γλέζου. Όλα κατέληγαν στο

ότι έκανε το «καθήκον» του, η «θυσία»…

Κάνω καφέ, κερδίζω χρόνο… Σκέφτομαι αυτόν τον προσωπικό χωροχρόνο και το καθήκον.

Έννοιες σημαντικές σε αυτή την περίοδο. Σπίτι όλοι μαζί, συνέχεια, με το παιδί κρεμασμένο

πάνω μας. Κυρίως πάνω μου. Καλλιτέχνιδα και μητέρα. Αν και ο σύντροφός μου είναι (και)

συγγραφέας και δείχνει κατανόηση και τη κόρη μας τη μεγαλώνουμε κυριολεκτικά μαζί,

υπάρχει ένα «βάρος» πιο πολύ σε μένα. Γιατί είμαι η μητέρα και γιατί το να είμαι καλλιτέχνιδα

σημαίνει επισφάλεια, σημαίνει ότι δεν προσφέρω συστηματικά οικονομικά στην οικογένεια.

Δεν το λέει αυτό κανείς ρητά. Είναι η φωνή Νο75 δυνατή και αυστηρή! Καταλαβαίνεις, νομίζω,

ε;

Μήνας μετά…

Ξημερώματα πάλι. Ο καθιερωμένος μηνιαίος πόνος. Έντονος πόνος, οξύς και πάλι. Διαβάζω

ειδήσεις. Βγαίνουμε σιγά σιγά από τη καραντίνα, αν και η αρρώστια παραμονεύει.

Σκέφτομαι τα σωθικά μου που πονάνε και μια ιδέα περνάει. Καλή, κακή, δεν έχει σημασία.

Βρίσκω ελευθερία στις κακές ιδέες τελευταία.

Έχοντας απωθήσει τα σωθικά, έχουμε πάψει να είμαστε ζώα. Το ζωικό πρέπει να γίνει ένα

«έξω», απωθημένο και αποκλεισμένο. Μάσκες, γάντια, αποστάσεις! Αποτρέπουν το ζώο μέσα

μου, την ανάσα, το χνώτο, το σάλιο. Περίεργο. Συμπεριφερόμαστε λες και ξαφνικά

ανακαλύψαμε ότι είμαστε θνητοί. Είναι η υγεία υπέρτατη αξία ή η υγεία είναι ένα μέσο για την

ευτυχία;

Υπάρχει μια εποχή για ησυχία και μια εποχή για θόρυβο και εγώ δε μπορώ να αφουγκραστώ σε

ποια εποχή ανήκει αυτή η καραντίνα. Ακολουθώ, ίσως και να είμαι έρμαιο του σώματος. Με τις

επιθυμίες και τις ανάγκες, τους πόνους και τις ανησυχίες του. Υπάρχει μια εποχή για ησυχία και

μια εποχή για θόρυβο. Ίσως το σώμα μας, αγαπημένη, ξέρει.

Αγκαλιά και φιλί,

Νάνα

υγ. το μωβ είναι το χρώμα μου