Το GET WELL SOON! είναι ένα έργο των Sam Lavigne και Tega Brain

Τα σχόλια που αναρτήθηκαν στον ιστότοπο gofundme.com, για οικονομική συνεισφορά σε διάφορα ιατρικά πρότζεκτ, συνιστούν ένα αποκαλυπτικό αρχείο. Τα μηνύματα που εμφανίζονται εκφράζουν φροντίδα, ευχές, συμπάθεια και γενναιοδωρία μπροστά στις προκλήσεις των προσωπικών αντιξοοτήτων και της αποτυχίας του συστήματος. Είναι ένα αρχείο αλληλοβοήθειας, μια απάντηση στο αδίστακτο και κερδοσκοπικό σύστημα υγείας.

Ένα αρχείο που δεν θα έπρεπε να υπάρχει.

***

Ένα κείμενο της Johanna Hedva

Η γλώσσα της ασθένειας βρίθει από κοινοτοπίες. Γίνε γρήγορα καλά. Περαστικά. Σου εύχομαι γρήγορη ανάρρωση. Σου στέλνω αγάπη. Να προσέχεις αυτή τη δύσκολη στιγμή. Τα ίδια ρήματα χρησιμοποιούνται ξανά και ξανά: γίνε, εύχομαι, στέλνω, ελπίζω.

Η γλώσσα της επανάστασης βασίζεται επίσης σε κοινοτοπίες. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη δυναμική όπως η δύναμη των ανθρώπων, γιατί η δύναμη των ανθρώπων δεν έχει τέλος. Πως το πες αυτό; Λαός ενωμένος ποτέ νικημένος. Όχι, όχι δεν θα πάμε. Ανεξάρτητα από το τι διεκδικούν, οι διαδηλωτές φωνάζουν τα ίδια συνθήματα, στα πλακάτ τους γράφουν τα σλόγκαν του παρελθόντος .

Όταν αναζητούμε απεγνωσμένα την αλλαγή, όντας ταυτόχρονα μέσα στην ασθένεια και την εξέγερση, η γλώσσα αδειάζει από την όποια πολυπλοκότητα και περιορίζεται στα απολύτως απαραίτητα. Αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να χάσουμε χρόνο με επίθετα, παρομοιώσεις ή υποθέσεις. Όχι, το μήνυμα που θέλουμε να περάσουμε είναι και κρίσιμο και άμεσο. Δεν έχουμε τη πολυτέλεια να διακινδυνεύσουμε να χάσει το νόημά του με πολλά λόγια. Όσο όμως η ασθένεια και η επανάσταση επιμένουν τόσο και η γλώσσα που παράγεται εξαιτίας και σχετικά μ’ αυτές ισχυροποιείται, και επιτρέπει να υπεισέλθουν ανεπαίσθητες μικροδιαφορές επηρεασμένη από την ένταση της ανθρώπινης εμπειρίας στη συνειδητοποίηση των προσωπικών μας ορίων μπροστά στο τέλος του κόσμου. Είναι άραγε αυτά τα δικά μου όρια ή είναι τα όρια του κόσμου;

Καθώς χρησιμοποιούν κάποιες κοινές ιδιότητες και χαρακτηριστικά της γλώσσας, η ασθένεια και η επανάσταση συνυπάρχουν σε παρόμοιες χρονικότητες, χρονικότητες που είναι μάλιστα συντριπτικά παρούσες. Η ώρα είναι τώρα και θα έχει και διάρκεια. Ωστόσο, η έννοια της χρονικότητας μπορεί να είναι αρκετά διαφορετική για την καθεμιά και τον καθένα μας, τουλάχιστον στην αρχή.

Στην ασθένεια, ο χρόνος επιβραδύνεται υπερβολικά, στέκει ασάλευτος και γίνεται δυσβάσταχτος. Για το άρρωστο άτομο ή αυτ@ν που φροντίζει κάποι@ν ασθενή, ο χρόνος παγώνει, στενεύει ασφυκτικά γύρω από το σώμα και κλειδώνει τα πάντα σε αυτό το νέο κέντρο βάρους. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να περιμένεις. Το μέλλον φαντάζει όλο και πιο μακρινό, ενώ το παρόν - εμποτισμένο από την ασθένεια - διαστέλλεται και γίνεται αδυσώπητο. Στην ασθένεια, το τώρα μοιάζει με τιμωρία.

Στην αρχή μιας εξέγερσης, σε κλίμα θέρμης και ενθουσιασμού, ο χρόνος προσδιορίζεται από την παραδοχή ότι τώρα είναι η ώρα. Πλέον δεν θα συνεχίσουμε αυτό που κάναμε στο παρελθόν, από εδώ και στο εξής εμείς θα! —και δεν έχει σημασία τι θα ακολουθήσει, η ουσία είναι μία. Η υπόσχεση της αλλαγής, ο ενθουσιασμός της προοπτικής για ένα νέο αύριο, η ελπίδα για ένα διαφορετικό μέλλον: όλα αυτά ενεργοποιούν το τώρα και το τώρα μετατρέπεται σε μια πανηγυρική ανυπακοή στο πεπρωμένο.

Κάποια στιγμή, όμως, ο εξεγερμένος μετατοπίζεται στο τώρα της ασθένειας, στριμωγμένος σε αυτό που η Arendt ονόμασε «μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος», στο ατέρμονο, περιμένοντας την αλλαγή, περιμένοντας και περιμένοντας. Αντίθετα, όπως γνωρίζουν τα άτομα με χρόνιες παθήσεις και αναπηρίες, το τώρα της ασθένειας σύντομα ριζοσπαστικοποιείται, αποκαλύπτει την ανατρεπτική του δύναμη και παράγει πολιτική.

Τείνουμε να τοποθετούμε την ασθένεια και την επανάσταση αντιθετικά στο φάσμα της δράσης: η ασθένεια βρίσκεται στο ένα άκρο, στην αδράνεια, την παθητικότητα και την παραίτηση, και η επανάσταση στο άλλο στην κίνηση, την έντονη κινητοποίηση και την αναταραχή. Ίσως όμως αυτό το αντιθετικό σχήμα να μοιάζει περισσότερο με το σύμβολο του ουροβόρου όφι: με το ένα άκρο να τροφοδοτεί το άλλο, να μεταλλάσσεται μέσα από αυτό αφού είναι φτιαγμένο από το ίδιο υλικό.

Πολλοί πιστεύουν ότι η εξέγερση που θα’ ρθει θα μοιάζει μ’ αυτές του παρελθόντος: μια διαδήλωση στους δρόμους, κάποιες βολικές λεηλασίες και επεισόδια, ένα πραξικόπημα, μια ανταρσία. Ο κόσμος αναμένει την οργή που αυξάνεται σε όλους και παντού, για όλους και προς όλα, και λαχταρά να ξεχειλίσει και τελικά να ξεσπάσει.

Ίσως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να ξανασκεφτούμε τη μορφή της εξέγερσης. Πιθανώς να μη είναι μια πορεία θυμωμένων, εύρωστων σωμάτων. Ίσως να μοιάζει περισσότερο μ’ ένα σύνολο που στέκεται ακίνητο επειδή τα σώματα που το απαρτίζουν είναι εξαντλημένα - επειδή πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη φροντίδα πριν είναι πολύ αργά.

Για όσ@ από μας η ασθένεια αποτελεί καθημερινή πραγματικότητα γνωρίζουμε εδώ και καιρό το επαναστατικό δυναμικό της. Γνωρίζουμε ότι μια εξέγερση μπορεί να μοιάζει με ένα σώμα καθηλωμένο στο κρεβάτι, ανίκανο να πάει στη δουλειά. Γνωρίζουμε ότι μπορεί να μοιάζει με εκατοντάδες χιλιάδες κλινήρη σώματα που οργανώνουν μαζική αποχή πληρωμής ενοικίου διαχωρίζοντας έτσι την αξία της ζωής από την αξία της παραγωγικότητας στον καπιταλισμό. Γνωρίζουμε ότι μια επανάσταση μπορεί να μοιάζει με την εργασία μιας και μόνο νοσοκόμας που κρατάει ζωντανούς τους ασθενείς στο θάλαμό της, ή με την εργασία ενός και μόνο φίλου που σε βοηθά στα καθημερινά ψώνια. Γνωρίζουμε ότι μπορεί να μοιάζει με την εργασία της περίθαλψης και της φροντίδας που αυξάνεται προοδευτικά καθώς όλ@ μας προστρέχουμε να βοηθήσουμε αυτ@ που γνωρίζουμε, και αυτ@ που γνωρίζουμε προστρέχουν, με τη σειρά τους, σε εκείν@ που γνωρίζουν. Γνωρίζουμε ότι μια επανάσταση μπορεί να μοιάζει με μια κοινότητα που το κάθε άτομο προσφέρει από 5 δολάρια για την ιατρική περίθαλψη κάποι@ άλλ@. Κι έχουμε αναρωτηθεί πολλές φορές πότε αυτή η κοινότητα θα αντιληφθεί πόσο επαναστατική είναι αυτή η πράξη της αλληλέγγυας φροντίδας.

Ο κόσμος έχει γίνει αγνώριστος τον τελευταίο καιρό. Με το ατέλειωτο παρόν της ασθένειας να συνεχίζει να επικρέμεται, οι διακρίσεις υπέρ των αρτιμελών (ableism) του κόσμου έχουν αυξηθεί δυναμικά για να το αντιμετωπίσουν. Οι συγκεκριμένες διακρίσεις ήταν πάντοτε παρούσες, απλά τώρα επηρεάζουν κι αυτούς που συνήθως δεν τις υφίσταντα.

Αυτό που παρατηρούμε να συμβαίνει με τον COVID-19 είναι αυτό που συμβαίνει όταν η ανάγκη για φροντίδα γίνεται επιτακτική, όταν η φροντίδα των άλλων καθίσταται απαραίτητη, όταν καταλαμβάνει χώρο και χρήματα, και εργασία, και ενέργεια. Αντιλαμβάνεσαι πόσο δύσκολο είναι να γίνει κάτι τέτοιο; Ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος να παρέχει τη φροντίδα ελεύθερα και χωρίς όρια.. Προσπαθεί τώρα, αλλά κοίταξε πόσο ξένη είναι αυτή η συνθήκη,πόσο δύσκολο είναι τελικά να συμβεί.. Θα χρειαστεί όλ@ μαζί, θα χρειαστεί όλ@ μας να λειτουργήσουμε με την αρχή ότι αν μόνο κάποι@ από μας είναι καλά τότε κανείς μας δεν είναι καλά. Και αυτό είναι το επαναστατικό. Η φροντίδα προϋποθέτει ότι ζούμε σαν να είμαστε όλ@ αλληλένδετ@- που είμαστε - και ακυρώνει το μύθο της αυτονομίας του ατόμου. Μέσω της φροντίδας αντιλαμβανόμαστε τα όριά μας, επειδή τα κοινά μας όρια είναι τα σημεία που συναντιόμαστε. Το όριό μου είναι εκεί που με συναντάς, το δικό σου είναι εκεί που σε βρίσκω και σε αυτό το σημείο συνάντησης είμαστε συνδεδεμέν@, φτιαγμέν@ από την ίδια ύλη, μεταμορφωνόμαστε σε ένα εξαιτίας του άλλου.

Τη φροντίδα συχνά την αντιλαμβάνεσαι ως κάτι που πρέπει να σου προσφέρει κάποι@ άλλ@, κι αυτό μπορεί επίσης να συνεπικουρεί στο να κατανοήσουμε πόσο επαναστατική είναι. Περιμένουμε να έρθει η αλλαγή από εκείν@ που έχουν τον έλεγχο, ελπίζουμε ότι αυτ@ που έχουν την εξουσία θα βάλουν μυαλό. Οι περισσότερ@ ακτιβιστές γνωρίζουν ότι όπως σου παίρνουν την εξουσία, έτσι μπορείς και να την επανακτήσεις. Και όπως η φροντίδα σού προσφέρεται έτσι κι εσύ μπορείς να την προσφέρεις. Πάντα βρίσκω παρηγοριά στο γεγονός ότι στα αγγλικά οι λέξεις caregiver και caretaker σημαίνουν το ίδιο πράγμα, φροντιστής. Λαμβάνουμε φροντίδα και προσφέρουμε φροντίδα και αυτό μπορεί να γίνει μεταδοτικό, μπορεί να εξαπλωθεί. Η φροντίδα αποδεικνύει ότι το όριο του κόσμου είναι πάντα ένα μέρος που πρέπει να εκραγεί, να διαρρηχθεί, να μεταμορφωθεί. Συνάντησε με εκεί, στο τέλος, όπου υπάρχει δούναι και λαβείν, και ας ακολουθήσουμε ο ένας τον άλλον στην αρχή.

* * *

Το έργο είναι ανάθεση των Chronus Art Center (Σανγκάι), Art Center Nabi (Σεούλ) και του Rhizome of the New Museum (Νέα Υόρκη).