Ψηφιοποιημένα φεμινιστικά αυτόνομα ελληνικά έντυπα 

(1978-1992)


Καραγκιόζαινα (1980-1989) 


Η πρώτη παράσταση έγινε το 1980 και η τελευταία το 1989. Την ομάδα απάρτιζαν έξι γυναίκες, η Τασούλα Βερβενιώτη, η Βιβή Κάτου, η Ουρανία Δημητρίου, η Κούλα Φραντζή, η Γιούλη Παπαλεωνίδα και η Μαρία Σταμπούζου. Οι πέντε από αυτές ήταν εκπαιδευτικοί στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η έκτη ήταν μία εργαζόμενη γυναίκα, μητέρα που δεν είχε κάποια ειδικότητα μέχρι τότε. Η ανοιχτή γυναικεία ομάδα είχε τη σύλληψη της Καραγκιόζαινας καθώς αντιλαμβανόταν ότι ο θεσμικός ρόλος της αριστερής κομματικής δύναμης ήταν πολιτικά αποστειρωμένος και επιφανειακός αλλά και ότι το αυτόνομο κίνημα των γυναικών δεν είχε λαϊκή απεύθυνση. Χρησιμοποιώντας την λαϊκή φόρμα του θεάτρου σκιών και το εξαιρετικά αιχμηρό σενάριο απευθύνονταν στον κόσμο που είχε αποκλειστεί και από τους δύο “θεσμούς”.


Ευχαριστούμε την Τασούλα Βερβενιώτη για την παράδοση του αρχείου Καραγκιόζαινα.

Για να διαβάσετε το πρώτο σενάρια και να δείτε τις φιγούρες Καραγκιόζαινα πατήστε εδώ


Γυναικείοι Ψίθυροι (1984-1985) 


Προς το τέλος της περιόδου του δεύτερου φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα, πολλά ανεξάρτητα έντυπα γυναικών δημιουργήθηκαν και διακινήθηκαν κυρίως στα αστικά κέντρα. Ένα όμως εκδιδόταν στην περιφέρεια και συγκεκριμένα στην Ελευσίνα. Μια αυτόνομη φεμινιστική ομάδα γυναικών, συντελούμενη από τρεις Ελευσίνιες, την Ρούλα, την Ελένη και τη Τασία, δημιούργησαν το έντυπο τους και του έδωσαν το όνομα Γυναικείοι Ψίθυροι (1984-1985) . Το Γυναικείοι Ψίθυροι διανεμήθηκε από χέρι σε χέρι αλλά και από τα φεμινιστικά βιβλιοπωλεία της πρωτεύουσας, με πρωτοβουλία των ίδιων των συντακτριών που το παρέδιδαν σε αυτά. Πωλήθηκε σε συμβολικό αντίτιμο για να καλύπτει το κόστος της εκτύπωσής του. 

Οι Γυναικείοι Ψίθυροι απαρτίζονται από τρία θεματικά τεύχη. Στο πρώτο τεύχος, η εκδοτική ομάδα παρουσιάζει το τρόπο και την ανάγκη που τους δημιουργήθηκε για να ξεκινήσουν ένα φεμινιστικό έντυπο στην Ελευσίνα, το υπόλοιπο είναι αφιερωμένο στην παγκόσμια ημέρα της γυναίκας, που μέσω συνεντεύξεων, ποιημάτων, αποκομμάτων από τα προσωπικά τους ημερολόγια και απομαγνητοφωνημένες συζητήσεις, παραθέτουν το πώς οι ίδιες οι ελευσίνιες τη βιώνουν, αν την θεωρούν σημαντική ή όχι, αλλά και αν χρειάζεται τελικά να καταργηθει. Το δεύτερο τεύχος, έχει καταγραφές περιστατικών βίας εναντίων το γυναικών, καθώς και συμβάντα διακρίσεων εις βάρος των γυναικών στον επαγγελματικό τους περιβάλλον, που είχαν σημειωθεί στη περιοχή της Ελευσίνας. Στο τέλος του εντύπου, υπάρχουν ανώνυμα γράμματα από τις αναγνώστριες που περιγράφουν τη δύσκολη καθημερινότητα τους. Το τρίτο τεύχος, είναι ένα αναλυτικό αφιέρωμα στην αντισύλληψη, ένας πλήρης οδηγός για τις μεθόδους γυναικείας αντισύλληψης και μια απομαγνητοφωνημένη συζήτηση μεταξύ ενός γυναικολόγου και της συντακτικής ομάδας του περιοδικού. Στο τέλος και των τριών τευχών του εντύπου, η συντακτική ομάδα προσκαλεί και άλλες γυναίκες να συνεργαστούν ή και να μοιραστούν, μαρτυρίες, σκέψεις και προβληματισμούς μαζί τους, παραθέτοντας και τη ταχυδρομική διεύθυνση της έδρας τους, μιας κατοικίας σε κεντρικό σημείο της Ελευσίνας. 



Για να κατεβάσετε το 2ο και 3ο τεύχος πατήστε εδώ 


Κατίνα (1985-1995)


Η Αυτόνομη ομάδα γυναικών Θεσσαλονίκης ξεκίνησε την δράση της το 1985, στα πλαίσια του γυναικείου κινήματος , με στόχο να ενημερώσει, να ευαισθητοποιήσει και να κινητοποιήσει την κοινωνία για θέματα σεξισμού και έμφυλων διακρίσεων.

Η ομάδα στεγάστηκε στην Βασ. Ηρακλείου 19, δίπλα στα Λουλουδάδικα, στο κέντρο της πόλης. Πολύωρες συζητήσεις, αναλύσεις, διαφωνίες, αντιρρήσεις, προβληματισμοί και συμπεράσματα. Η έκδοση του φεμινιστικού περιοδικού Κατίνα από το 1987-1992 με 7 τεύχη, ήταν η φυσική απόληξη όλων αυτών των συζητήσεων και προβληματισμών.

Βασικά θέματα για τα οποία γράψαμε είναι: 

Το περιοδικό Κατίνα μας έδωσε την ευκαιρία  να :


Μέσω του περιοδικού εναντιωθήκαμε σε σεξιστικές πολιτικές που περιθωριοποιούσαν τις γυναίκες, όπως οι άνισες αμοιβές εργασίας, παράνομη η έκτρωση, βιασμοί που δεν καταγγέλλονταν πουθενά, ενδοοικογενειακή βία, παντελής έλλειψη δομών αντιμετώπισής  της, ανεξέλεγκτη πορνογραφία, σεξιστική παιδαγωγική, αποκλεισμός γυναικών από την πολιτική σκηνή, άνισος καταμερισμός θέσεων στα δημόσια αξιώματα, άνισες ευκαιρίες εξέλιξης στον επαγγελματικό τομέα, παράνομη διακίνηση γυναικών, γλωσσικός σεξισμός, ανάθεση πολλαπλών ρόλων στην γυναίκα – και αποφασίσαμε από κοινού να διαμαρτυρηθούμε για όλα αυτά με ένα έντυπο που θα προσέγγιζε και γυναίκες εκτός Θεσσαλονίκης. 

Τα άρθρα, οι φωτογραφίες και τα σκίτσα ήταν κοινή απόφαση της ομάδας, η σελιδοποίηση ήταν χειροποίητη με δανεική μονταζιέρα και συνήθως άρθρα ενυπόγραφα επώνυμα. Υπήρξαν και ανώνυμα άρθρα είτε για λόγους ιδεολογίας, είτε για λόγους που εμπεριείχαν φοβία για τον σεξισμό που θα υφίσταντο οι συγγραφείς τους.

Όλες αυτές οι δράσεις απαιτούσαν να είμαστε παρούσες, ενωμένες, συνεπείς και θαρραλέες. Στηρίζαμε εμείς οι ίδιες την ομάδα οικονομικά, με την μηνιαία μας συνδρομή, εκδίδαμε το περιοδικό με δικά μας έξοδα και το διανέμαμε οι ίδιες στα κεντρικότερα βιβλιοπωλεία της πόλης. Επίσης, το διακινούσαμε και σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, καθώς υπήρξαν φανατικές αναγνώστριες του περιοδικού και το περίμεναν. Πιεζόμασταν πάρα πολύ με το οικονομικό γιατί οι περισσότερες ήμασταν φοιτήτριες, με ελάχιστα έσοδα και πολλά έξοδα για την διατήρηση του χώρου.   Ήταν όμως η προτεραιότητά μας!! 

Επιδιώξαμε και είχαμε τον δικό μας χώρο. Δέκα χρόνια, η ομάδα υποδέχθηκε νέες γυναίκες – μέλη, κάποιες έμειναν κάποιες όχι, δέκα χρόνια δεθήκαμε, συγκινηθήκαμε, φοβηθήκαμε, γελάσαμε, διασκεδάσαμε, μαλώσαμε, δημιουργήσαμε, διαμαρτυρηθήκαμε, ταράξαμε τα νερά της πόλης. Κάναμε φασαρία. Ακουστήκαμε. Δηλώσαμε την παρουσία μας με τους δικούς μας όρους.

Το 1995 πήραμε την απόφαση να σταματήσει η ομάδα. Την πήραμε λίγο σιωπηλά την απόφαση, με πολύ διακριτικό και κυρίως άδηλο τρόπο. Με έναν τρόπο που δεν ήθελε να ταράξει τίποτα, έτσι ομαλά και ήσυχα ξενοικιάσαμε τον χώρο, αποπληρώσαμε τα έξοδα, πακετάραμε τα ελάχιστα έπιπλα και φύγαμε. Το ετοιμόρροπο μπαλκόνι δεν είχε πια τίποτα να φοβάται...  Έτσι κι αλλιώς ελάχιστα βγαίναμε στο μπαλκόνι, κυρίως ‘’οικοδομούσαμε’ το όραμά μας εντός του μικρού δωματίου και μετά εφορμούσαμε εκτός,  κάτω στους δρόμους.

 

 Βίλμα Μενίκη 

Μέλος της ομάδας γυναικών Θες/νίκης και του περιοδικού Κατίνα

Φεμινίστρια ακτιβίστρια

Καθηγήτρια β΄θμιας

Σκηνοθέτιδα του ντοκιμαντέρ ΄΄Οι Κατίνες μου΄΄ 2019.


Για να κατεβάσετε όλα τα τεύχη πατήστε εδώ 


Η Μαρία, o Γιάννης και ο Kαπιταλισμός (1982)

Εικονογραφημένο μυθιστόρημα σοσιαλιστικού ρεαλισμού με φεμινιστικές προεκτάσεις

Το βιβλίο Η Μαρία, ο Γιάννης και ο Καπιταλισμός εκδόθηκε το 1982 και φέρει τη σφραγίδα της εποχής του. Είναι αυτοέκδοση από άποψη. Οι συγγραφείς δεν ήθελαν να το δώσουν σε εκδοτικό οίκο και έκαναν μόνες τους τη σελιδοποίηση, καθώς και τη διακίνηση. Το βιβλίο φτιάχτηκε πάνω σε μια αυτοσχέδια μονταζιέρα από τη Βιβή Κάτου και την Τασούλα Βερβενιώτη. Το γεγονός ότι αναφέρεται ως Τασούλα Σωτηράκου έχει σχέση με τους τότε υπάρχοντες νόμους. Η υπουργός πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη επιδοτούσε το χαρτί για αυτοεκδόσεις και η αίτηση έγινε με τα στοιχεία της ταυτότητά της: δεν είχε ψηφιστεί ακόμα ο Νόμος για την ανάκτηση επιθέτου.

Η Βιβή Κάτου και η Τασούλα Βερβενιώτη ήταν μέλη αυτόνομων γυναικείων ομάδων, οι οποίες είχαν δημιουργηθεί μετά τη μεταπολίτευση (1974). Ενώ όμως σε αυτές τις ομάδες η πλειονότητα των γυναικών ήταν νέες και χωρίς οικογενειακές δεσμεύσεις, οι δύο συγγραφείς ήδη είχαν από δύο παιδιά η κάθε μία. Αποφάσισαν, λοιπόν, να σκιαγραφήσουν την ιστορία της ζωής τους, θεωρώντας ότι ήταν και η ιστορία της πλειονότητας των γυναικών. Ξεκινούν από την παιδική ηλικία, συνεχίζουν με το γάμο, τις σχέσεις τους με τους άντρες τους, τα παιδιά τους, τη δουλειά, τα κοινωνικά πρότυπα που προβάλλονται μέσω της διαφήμισης, τους εργοδότες, αλλά και τους συνδικαλιστές. Καταθέτουν τις σκέψεις τους για την απλήρωτη εργασία στο σπίτι και τις προσπάθειές τους για ένα «μοίρασμα» στο πλαίσιο της οικογένειας. Αναφέρονται στους γυναικείους συλλόγους που υπήρχαν στις γειτονιές, στο πρότυπο της «σύγχρονης γυναίκας», στην «αλλαγή» που ευελπιστούσε η κοινωνία με το μεγάλο κίνημα που δημιουργήθηκε μετά τη μεταπολίτευση. Αναρωτιούνται πόσο μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα, εάν οι γυναίκες καταλάβουν δημόσιες θέσεις, καθώς και για τον αποκλεισμό και  την «προστασία». Το τελευταίο μέρος αφορά τις σχέσεις μέσα στο αυτόνομο γυναικείο κίνημα και τις ελπίδες για ένα μαζικό ξεσηκωμό των γυναικών.

Το βιβλίο διατρέχει μια αυτό-ειρωνεία που ξεκινά από τον τίτλο και καταλήγει στο οπισθόφυλλο, όπου οι συγγραφείς αυτό-συστήνονται: «Πρώτες στην κουζίνα – Πρώτες στον αγώνα».

Τασούλα Βερβενιώτη, 

25/3/2022

Για να κατεβάσετε το τεύχος πατήστε εδώ 



Μουσιδώρα (1984-1985)


Προς το τέλος της περιόδου του δεύτερου φεμινιστικού κινήματος στην Ελλάδα, πολλά έντυπα γυναικών δημιουργήθηκαν και διακινήθηκαν κυρίως στα αστικά κέντρα. Ένα εξ αυτών, το περιοδικό για τη γυναίκα και τον κινηματογράφο Μουσιδώρα εξέδωσε μόλις δύο τεύχη κατά την περίοδο (1984-1985). Η Μουσιδώρα διανεμήθηκε από την εκδοτική Προοδευτικός Κινηματογράφος αλλά και από τα φεμινιστικά βιβλιοπωλεία της πρωτεύουσας. Το πρώτο τεύχος του περιοδικού αποτελείται ως επί το πλείστον από κείμενα της αρχισυντάκτριας του περιοδικού, Α. Κλαμπατσέα, στο δεύτερο τεύχος η ομάδα διευρύνεται. 

Το δεύτερο και τελευταίο τεύχος της Μουσιδώρας περιέχει κείμενα από τις Ν. Αδαμάκη, Μ. Κολλιδά, Μ. Κλαμπατσέα, Ρ. Μόνακο και Μ. Παραδείση. Παράλληλα μας συστήνει την Α’ Εβδομάδα Διεθνούς Γυναικείου Κινηματογράφου. Το φεστιβάλ αυτό συν-διοργανώθηκε από την αρχισυντάκτρια του περιοδικού και τις Ν. Αδαμάκη και Μ. Παραδείση, μαζί με τις οποίες είχε δημιουργήσει την ομάδα Μάγισσες, που στόχο της είχε την προώθηση της γυναικείας καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η εισαγωγή του περιοδικού αναφέρει δύο ευρωπαϊκά φεστιβάλ, της Φλωρεντίας και του Παρισιού. 

Οι κυρίαρχες αναφορές σε ό,τι αφορά  φεμινιστικές κινηματογραφικές δράσεις και έννοιες  προέρχονται από την Αυστραλία, τη Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παραθέτουμε τα πιο γνώριμα σημεία: Η σκηνοθέτις C. Roussopoulos, η μεταφράστρια I. Wieder και ηθοποιός  D. Seyrig είχαν ιδρύσει τη βιντεο-κολλεκτίβα Les Insoumuses (1975). Οι ταινίες στις οποίες συνεργάστηκαν εστιάζουν στην αναπαράσταση των γυναικών στην τηλεόραση και τη δημόσια ζωή, στην εργασία και τα αναπαραγωγικά δικαιώματα. Παράλληλα στους ακαδημαϊκούς -και ως επί το πλείστον αγγλόφωνους - κύκλους αναπτύσσεται η Φεμινιστική Θεωρία Κινηματογράφου. Μερικά χρόνια αργότερα  η L. Mulvey, η B. Creed, η T. de Lauretis και η K. Silverman εκδίδουν κείμενα που προτείνουν νέα πρίσματα ανάλυσης των κινηματογραφικών ταινιών όπως το ανδρικό βλέμμα, η γυναικεία φωνή, οι τεχνολογίες του φύλου, η κρίση της αρρενωπότητας και το τερατώδες θηλυκό.


Για να κατεβάσετε τα τεύχη Μουσιδώρα πατήστε εδώ